পদ - বিশেষণ

যি বিলাক শব্দই বিশেষ্য পদৰ গুণ প্ৰকাশ কৰে, সিহঁতক বিশেষণ পদ বোলা হয় । যেনেঃ তপত পানী । ইয়াত “তপত” শব্দটিয়ে পানীৰ এটা বিশেষ গুণ প্ৰকাশ কৰিছে, এতেকে সি পানী বিশেষ্যৰ বিশেষণ ।

টোকাঃ

১. বিশেষণত বিভক্তি যোগ নহয়, বিশেষ্যটোৰ যি বিভক্তি, তাৰো সেই বিভক্তি বুলি ধৰা হয় । 

২. পুংলিঙ্গত আৰু স্ত্ৰীলিঙ্গত বিশেষণৰ ৰূপ ভিন ভিন হয়, ক্লীৱলিঙ্গত নহয়, তাৰ পুংলিঙ্গৰ ৰূপেই ক্লীৱলিঙ্গৰ ৰূপ । যেনেঃ সুন্দৰ ল’ৰা, সুন্দৰী ছোৱালী, সুন্দৰ পৰ্ব্বত । 

৩. সংজ্ঞা শব্দৰ লিঙ্গ পৰিৱৰ্তনৰ নিয়মেই সম্ভৱমতে বিশেষণততো খাটে ।

৪. অসমীয়া পুংলিঙ্গ শব্দ স্ত্ৰীলিঙ্গ কৰিবলৈ হ’লে, তাৰ অন্তত প্ৰাই ঈ-কাৰ যোগ হয় । ঈ-কাৰ যোগ হ’লে শব্দৰ শেষৰ স্বৰ লোপ হয়, আৰু শব্দৰ আদিৰ অ-কাৰ গুছি আ-কাৰ হয়, আৰু ও-কাৰ গুছি উ-কাৰ হয় ।

    উদাহৰণঃ

 পুংলিঙ্গ  স্ত্ৰীলিঙ্গ    পুংলিঙ্গ  স্ত্ৰীলিঙ্গ
 বগা  বগী    অজলা  আজলী
 মুগা  মুগী    অঁকৰা  আঁকৰী
 বুঢ়া  বুঢ়ী    পৰলা  পাৰলী
 মেচা  মেচী    কঁজলা  কাঁজলী 
 কুঁজা  কুঁজী    কণা  কাণী
 মেনা  মেনী    লোদোৰা  লুদুৰী
 কলা  কলী    খোনা  খুনী
 টেঙ্গৰ  টেঙ্গৰী    লোধোমা  লুধুমী

 

৫. অনেক সময়ত বিশেষণ শব্দ বাক্যত বিশেষ্যৰূপে ব্যৱহাৰ হয় । সেইবিলাক শব্দ যদিও আচলত বিশেষণ, তাত সিহঁতক বিশেষ্য পদ বুলি ধৰিব লাগে ।

৬. কোনো কোনো বিশেষণ পদৰ স্ত্ৰীলিঙ্গত ৰূপ একেবাৰে বেলেগ ।

     উদাহৰণঃ 

 পুংলিঙ্গ  স্ত্ৰীলিঙ্গ
 ৰঙ্গা  ৰাঙ্গলী
 কলা  কালৰী
 বেঙা  বেঙেৰী

 

৭. কোনো কোনো বিশেষণ পদৰ স্ত্ৰীলিঙ্গত ৰূপ সলনি নহয় ।

    উদাহৰণঃ

 পুংলিঙ্গ  স্ত্ৰীলিঙ্গ    পুংলিঙ্গ  স্ত্ৰীলিঙ্গ
 ভাল  ভাল    বেয়া  বেয়া
 ওখ  ওখ    চাপৰ  চাপৰ
 সৰু  সৰু    ডাঙৰ  ডাঙৰ

 

৮. সংখ্যাবোধক বা বিশেষণ শব্দ আগত যোগ হ’লে বিশেষ্যও বিশেষণ হয় । স্ত্ৰীলিঙ্গত ইহঁতৰ ৰূপ সলনি নহয় ।

    উদাহৰণঃ

 এ + কলহ  একলহ পানী    মহা + প্ৰাণ  মহাপ্ৰাণ বৰ্ণ
 এ + জাক  এজাক গৰু    ‌অলপ + ভাগ  অলপভাগ সম্পত্তি
 এ + ঘৰ  এঘৰ মানুহ    ৰক্ত + প্ৰবাল  ৰক্তপ্ৰবাল ৰঙৰ

 

৯. কেতিয়াবা বিশেষ্য শব্দও বিশেষণ স্বৰূপে ব্যৱহাৰ হয় । 

    উদাহৰণঃ

 পানী + কেচুৱা  পানী কেচুৱা
 গাধ + ল’ৰা  গাধ ল’ৰা
 লাতুৰ + চৰণ  লাতুৰ চৰণ

 

১০. বাক্যত বিশেষণ স্ত্ৰীলিঙ্গবোধক বিশেষ্য পদৰ পাছত ব্যৱহাৰ হ’লে তাত স্ত্ৰীলিঙ্গৰ চিন প্ৰায় নাথাকে ।

      উদাহৰণঃ

 ছাগলীজনী কলা    কলী ছাগলী
 ছোৱালীজনী অঁকৰা    আঁকৰী ছোৱালী

 

১১. দুটাৰ ভিতৰত তুলনা কৰিবলৈ বিশেষণ পদৰ পাছত “তৰ” আৰু সৰহৰ ভিতৰত তুলনা কৰিবলৈ বিশেষণ পদৰ পাছত “তম” যোগ কৰা হয় । 

      যেনেঃ এইটোতকৈ সিটো গুৰুতৰ বিষয়, পৃথিৱীৰ ভিতৰত হিমালয় উচ্চতম গিৰি ।

 

১২. যদি “তৰ” আৰু “তম” যোগ নহয়, অসমীয়া ভাষাত “কৈ” যোগ দিয়া হয় । 

      যেনেঃ সোণত কৈ লো গধুৰ, লো সকলো ধাতুত কৈ গধুৰ ।