স-জাত বিসৰ্গ আৰু ৰ-জাত বিসৰ্গ
স-কাৰান্ত শব্দৰ সংস্কৃতত প্ৰথমা বিভক্তিৰ এক বচনত “স্” মৰি বিসৰ্গ হয় । সেই বিসৰ্গ স-ৰ পৰা জন্মে দেখি তাক স-জাত বিসৰ্গ বোলে ।
মনস্ = মনঃ | বয়স্ = বয়ঃ | শিৰস্ = শিৰঃ |
তেজস্ = তেজঃ | যশস্ = যশঃ | সৰস্ = সৰঃ |
ঠিক তেনেদৰে কিছুমান অব্যয় শব্দৰ অন্ততো “স্” থাকে । এই বিসৰ্গবিলাকো স-জাত বিসৰ্গ ।
অধস্ = অধঃ | অতস্ = অতঃ | ততস্ = ততঃ |
কোনো কোনো পদৰ আৰু কোনো কোনো উপসৰ্গৰ অন্তত “ৰ্” আছে । সেই “ৰ্” সাধাৰণত বিসৰ্গৰ আকাৰত থাকে । এই বিসৰ্গবিলাক যথাৰ্থত ৰ-ৰ পৰা জন্মিছে, সেই দেখি সিহঁতক ৰ-জাত বিসৰ্গ বোলে ।
প্ৰাতৰ্ = প্ৰাতঃ | পুনৰ্ = পুনঃ | অন্তৰ্ = অন্তঃ |
দুৰ্ = দুঃ | নিৰ্ = নিঃ |